§¹i cư­¬ng vÒ c¸c bµi thuèc Y häc cæ truyÒn

Môc tiªu:

Tr×nh bµy ®­uîc c¸ch x©y dùng mét bµi thuèc §¤NG Y vµ c¸ch dïng thuèc s¾c.

Néi dung:

I - C¸ch x©y dùng vµ biÕn ho¸ mét bµi thuèc ®«ng y:

1. Nguyªn t¾c x©y dùng mét bµi thuèc:

Bµi thuèc nhiÒu hay Ýt vÞ thuèc tuú theo t×nh h×nh thùc tÕ cña bÖnh tËt vµ yªu cÇu cña viÖc ch÷a bÖnh.

1.2. Qu©n: vÞ thuèc chÝnh (chñ d­îc) ch÷a nguyªn nh©n g©y bÖnh, cã tõ 1-2 vÞ.

1.2. ThÇn: vÞ hç trî cho vÞ thuèc chÝnh ch÷a bÖnh.

1.3. T¸: ch÷a c¸c triÖu chøng phô cña héi chøng bÖnh, h¹n chÕ t¸c dông phô hay ®éc tÝnh hoÆc lµm t¨ng t¸c dông ch÷a bÖnh cña c¸c vÞ thuèc chÝnh.

1.4. Sø: ®­a c¸c t¸c dông cña bµi thuèc ®Õn n¬i bÞ bÖnh (t¹ng phñ, kinh l¹c), ®iÒu hoµ tÝnh n¨ng c¸c vÞ thuèc.

2. Sù biÕn ho¸ cña mét bµi thuèc:

- T¨ng hay gi¶m c¸c vÞ thuèc

- Thay ®æi liÒu lư­îng c¸c vÞ thuèc

- Thay ®æi c¸c d¹ng cña bµi thuèc theo tÝnh chÊt bÖnh cÊp, m·n.

3. C¸c d¹ng cña bµi thuèc:

3.1. Thuèc s¾c (thang):

VÞ thuèc (nhiÒu hay Ýt) cho vµo n­íc s¾c, bá b· lÊy nư­íc uèng

HÊp thô nhanh, hay dïng víi bÖnh cÊp

Song mÊt nhiÒu thêi gian s¾c.

3.2. Thuèc t¸n:

§em c¸c vÞ cña bµi thuoc mang sao lªn råi t¸n bét, cã thÓ uèng trong hay dïng ngoµi.

Khi uèng cã thÓ uèng víi n­íc s«i ®Ó nguéi hay ®em s¾c víi n­íc trong thêi gian vµi chôc phót rßi uèng bá cÆn.

Thuèc sö dông ®¬n gi¶n, tiÕt kiÖm thuèc song hÊp thu muén.

3.3. Thuèc hoµn (viªn trßn):

          §em c¸c vÞ cña bµi thuèc t¸n nhá, dïng n­ưíc mËt hay dÊm, hå g¹o bµo chÕ thµnh hoµn (viªn trßn). Hay ®­îc sö dông

Lo¹i thuèc nµy sö dông, b¶o qu¶n tiÖn lîi, phï hîp víi bÖnh m·n tÝnh, nh­ưng t¸c dông chËm.

3.4. R­îu thuèc:

Dïng rư­îu lµm dung m«i ®Ó chiÕt xuÊt c¸c ho¹t chÊt, cã thÓ dïng uèng hay dïng ngoµi.

3.5. Viªn dÑt:

C¸c vÞ thuèc cña bµi thuèc ®ư­îc nÊu thµnh cao, lµm thµnh cèm råi dËp  viªn theo phư­¬ng ph¸p c«ng nghiÖp.

3.6. Thuèc cao:

C¸c vÞ thuèc cña bµi thuèc ®ư­îc nÊu chiÕt xuÊt hÕt ho¹t chÊt, sau ®ã c« ®Æc l¹i (bá b·).

DÔ uèng như­ng khã b¶o qu¶n ®ư­îc l©u ngµy.

II - C¸ch s¾c thuèc:

Dïng nåi ®Êt, xoang tr¸ng men ®Ó s¾c v× nåi kim lo¹i dÔ biÕn chÊt cña c¸c thuèc.

C¸c vÞ thuèc bæ cÇn s¸c l©u, c¸c vÞ thuèc cã ®éc cÇn s¾c l©u.

C¸c vÞ thuèc kho¸ng vËt cÇn s¾c l©u.

C¸c vÞ thuèc cã l«ng g©y ho, kÝch thÝch niªm m¹c häng khi s¾c cÇn bäc l¹i.

Thuèc quý cÇn s¾c riªng (nh©n s©m).

III - C¸ch uèng thuèc:

Nªn uèng trưíc khi ¨n, thuèc kÝch thÝch niªm m¹c d¹ dµy uèng sau khi ¨n. Thuèc sèt rÐt nªn uèng trư­íc c¬n sèt 2 h.

Thuèc an thÇn nªn uèng trư­íc khi ngñ.

BÖnh cÊp tÝnh uèng thuèc kh«ng nhÊt ®Þnh.

BÖnh m·n thÝnh uèng thuèc viªn, hoµn, cao…